Гутарка «Свята Калядкi»
Мэта: Пашырыць веды дзяцей аб традыцыйна-абрадавым свяце – Калядках, вучыць дзяцей рабiць калядныя маскi i выкарыстоўваць iх у гульнi, садзейнiчаць стварэнню добрага настрою ў дзяцей, выхоўваць пачуццё калектывiзму, павагi да традыцыйных беларускiх свят.
Абсталяванне: Альбом «Абрадавыя святы", маскi мядзведзя, казы, бумага, тканiна, клей, вата (для маскi бусла), палкi, драўляны шар.
Змест гутаркi
В. Сёння я раскажу пра свята Каляды, якое святкуецца 6-19 студзеня. Гэта першае свята сонца. Для земляроба час з кастрычнiка да снежня быў перыядам замiрання прыроды. Ён верыў, што ў гэты час панавання холаду, сцюжы, мяцелiцы адбываецца барацьба дабра са злом, святла з цемраю. А з 6 студзеня – дня зiмовага сонцавароту «адраджэння» сонца – пачатак новага сонечнага года, якi абяцаў прыход цяпла i святла буджэнне пладаноснай сiлы зямлi.
Да каляд пачыналi рыхтавацца з пачатку зiмы. Традыцыйная вячэра ў першы дзень Калядак – «вялiкая куцця», зяўляецца пачаткам святочных дзён i вечароў.
Куцця – каша з абтоўчаных у ступе зярнят ячменю або пшанiцы (паказ дзецям зярнят). На Беларусi спраўлялiся тры куццi. На ўсе тры куццi клiкалi маразы: «Мароз, Мароз iдзi да нас куццю есцi! А летам не бывай, па межах хадзi, яры не губi!»
Калi на наступны дзень мароз станавiўся мацнейшым гаварылi: «Мароз паеў куццi i паласкавеў!» Каляды святкуюцца ў суправаджэннi розных забаў i ўвесяленняў (выхавацель паказвае малюнкi забаў). Вельмi папулярнымi сярод моладзi былi гульнi пераапранутых у казу, мядзведзя, ваўка i iнш…
Галоўная маска пераапранання – каза. Каза ў старажытнасцi шанавалася за яе здольнасцi паляпшаць ураджай. Мядзведзя лiчылi царом звяроў, таму на каляды i вадзiлi побач мядзведзя. Воўк увасабляў сiлу холада i зiмы. У святочным маскарадзе прысутнiчалi такiя персанажы, як цыган, афiцэр…
В. А зараз я прапаную, вам пагуляць у народную гульню «Каза» (дзве каманды дзяцей знаходзяцца на пэўнай адлегласці адна ад адной. У кожнага ў руках палка. Адна з каманд кідае i коціць драўляны шар у бок процілеглай каманды, тыя адбіваюць яго назад ці ловяць на сваей мяжы-рысе i вяртаюць першай камандзе. Калі шар пералящць праз мяжу-рысу, каманда, што ахоўвае яе, адыходзіць да таго месца, куды закаціўся шар. Тады пра яе гавораць: — Загналі у казіны рог!)
В. Яшчэ на любыя святы рабiлi бусла –сiмвал шчасця. (з ваты дзецi робяць круглую галаву, з кардону-доўгую дзюбу i вочы. Прымацаваўшы галаву на палку, робяць з цюлi тулава i крылы.)
В. Давайце ўспомнiм прыгаворку пра бусла. «Бусел, што заўтра будзе: дождж цi пагода? Як пагода, то ляцi, як дождж, то сядзi».
